Beograd drevni grad na vodi

Beograd kao drevni grad sa bogatom istorijom i mnogobrojnim otkrivenim i još neotkrivenim mestima, vrlo je zanimljiva destinacija za strane turiste, ali je isto tako zanimljiv za goste iz ostalih delova Srbije, kao i za same Beograđane.

Kada vas put nanese u srpsku prestonicu, kada se smestite u neki od privatnih smeštaja koji su u ponudi, trebalo bi osmisliti kako provesti slobodno vreme u gradu koji je prepun istorije, neki će reći i grad sa suviše istorije.

Neki od upečatljivih delova drevnog Beograda koji još uvek „govore“ o nekim davnim vremenima mogu se pronaći i danas i o njima svašta zanimljivo čuti i videti. Postoje turističke agencije koje vode turiste da obilaze znamenitosti drevnog Beograda, a oni koji vole više sami da istražuju, naravno to mogu i da učine.

Čudesna Vinča

Evropski i svetski arheolozi vrlo dobro znaju za Vinču kao arheološko nalazište koje je staro oko 7.000 godina gde se jasno može videti organizovanost života u tom tadašnjem naselju, sa jasno definisanim ulicama, kućama, baštama, a stanovništvo se uglavnom bavilo trgovinom. Smešteno je 15 km jugoistočno od Beograda, na desnoj obali Dunava i nalazi se u neposrednoj blizini gradskog naselja Vinča.

Dorćol je Dorćol

Beograd je grad koji je preživeo najviše bitaka u Evropi i svedok je mnogih stradanja ljudi na njegovoj teritoriji, a turistički vodiči često gostima spominju da gde god da se krećute po centru Beograda hodaju po grobljima. Prema nekim podacima bilo je preko 100 bitaka i jako mnogo hiljada ljudi koji su stradali i koji su pokopani upravu po centralnim delovima grada.

Najstarija kuća u Beogradu je u ulici Cara Dušana 10 gde je sada zgrada Staklopana. Zgrada je napravljena još 1724 god. Svojevremeno je tu postojalo 7 istih takvih kuća u nizu, pripadala je uglednom građaninu Elijasu Flajšmanu, za vreme austrijske vladavine. To je vreme austrijskog uticaja u arhitekturi, načinu života i period germanizacije Beograda, a naročito Dorćola. Naseljavanje austrijanaca na pomenutom Dorćolu je bilo uobičajeno u to vreme. Smatra se da tu postoji i tajni prolaz koji vodi do Malog Kalemegdana. Sada je taj prolaz zazidan, ali se ulaz može videti.

Lagumi Beograda

Tajni prolazi u centru grada nalazili su se u mapama nemačke vojske za vreme II Svetskog rata i bili su mesta za otklanjanje oružija. Mnogi od ovih prolaza za vreme povlačenja nemačke vojske ili su zazidani ili minirani, pa su neki od njih nebezbedni za obilazak, ali se mogu posetiti ulazi u te zanimljive lagume i prolaze u kojima se kroz vekove čuvala hrana, hladilo vino, skladištilo oružije i bilo mesto za bežaniju kada je neprijatelj napadao.

Na desnoj obali Save, pronađeno je 13 velikih laguma koji su povezani sa pristaništem sa koga je roba trgovaca trebala čamcima biti prevožena u Taurunum tj. Zemun. I sada se u nekim od njih mogu pronaći stare bačve. U lagumima je temperatura bila pogodna za čuvanje hrane, stalno su se provetravali, a kasnije tokom ratova u XX veku lagumi su predstavljali i skloništa. Na teritoriji Zemuna na mestima kao što su Muhar, Ćukovac, Gardoš, Kalvarija su mesta gde se takvi isti lagumi nalaze, ali su tek počeli da se ponovo otkrivaju i bivaju sve zanimljiviji za turiste.

Tašmajdan je poznat kao „skrivena beogradska duša“. Prepun je laguma, a na njemu su se dešavali brojni događaji koji su značajni za Beograd. Na najvišem uzvišenju Tašmajdana je brdo poznato na turskom kao Fićir Bajir ili mesto za razmišljanje. Od rimskih vremena se tu vadio kamen. Taš znači kamen, majdan je rudnik. Karađorđe je na Tašmajdanu imao svoj štab, a Nemci su tu imali svoja skloništa koje je bilo u blizini njihove komande, a ona je bila smeštena u sadašnjoj skupštini. Tu se nalaze dve velike pećine i nekadašnje spavaonice sa 1000 m2 površine.

Na Tašmajdanu se nalazilo Staro groblje. Novo groblje je svima poznato u Beogradu, a Staro groblje je palo u zaborav i na tom mesti je sada prelepi park. Deo bliži Takovskoj ulici bio je mesto gde su se sahranjivali pravoslavni vernici, deo bliži RTS-u je bio za protestante, a deo kod restorana Poslednja šanša je bio za vojnike, samoubice i utopljenike. Do 1886 je postojalo na tom mestu. Posle toga su grobna mesta preseljena na Novo groblje, mada ne sva. Tu su počivali mnogi velikani kao što su Đura Jakšić, Josif Pančić i ostala elita ondašnje Srbije. Sveti Sava je takođe spaljen na tom mestu.

Saizmološki zavod se takođe nalazi na Tašmajdanu, a pored njega su se za vreme njegovog renoviranja pojavljivali spomenici koji su bili zakopani u zemlju. Kasnije Tašmajdan je postao mesto za okupljanje ljude svih generacija i postao vrlo zanimljivno mesto za turiste.

Karađorđeva ulica

Karađorđeva ulica je bila jedna od glavnih trgovačkih ulica. Nekad je Karađorđeva ulica bila prepuna prelepih građevina, koje se i sada mogu videti, ali su vrlo oronule, a nekada su činile deo arhitekture elitnog dela grada. To je bila najlepša ulica u Beogradu, a sada je mesto za okupljanje ljubitenja raznih kulturnih manifestacija i zabave i preko dana i uveče. U njenoj blizini je i šetalište pored Save, pa je vrlo atraktivno mesto za one koji vole da su blizu vode.

Botanička bašta Jevremovac

Botanička bašta Jevremovac je oaza u centru grada u kojoj se nalaze razne vrste biljaka i prelepo je mesto za setnju i mali predah. Manje je poznato da u Botaničkoj bašti i dan danas postoje tzv.kraljevske ledenice tj. mesta, dva laguma gde se čuvala hrana za kraljevski dvor. Kada je zimsko vreme, a i vreme za gozbe i velike količine hrane, kalfe (zanatlije i radnici) bi odlazile na reku i sekle led koji bi položili na pod  i prekrivale senom da bi se tako čuvala hrana u tim hladnijim uslovima.

Beograd na vodi

Ako su vam rekli da je Beograd grad na dve reke, to nije sasvim tačno. Beograd leži na nekoliko reka, a jedna od njih je Mokroluška reka ide ispod autoputa Beograd-Niš kod ulice Franša Deperea, tj. kod Mostara. Tu je, zapravo dolina u kojoj je ova reka, a koja je pravila probleme putarima kroz vekove. Ova reka i dalje teče i uliva se u reku Savu. Postoji šaht pored fabrike BIP-a kod koga se može jako dobro čuti hučanje reke. Mostar se zbog ove nemirne i pomalo opasne reke i zove Mostar, jer je ova reka nosila mnoge mostove koji su se tu gradili.

Terazije su takođe iznad vode, a hotel Moskva ima pumpe koje non stop rade nebi li tu vodu ukrotile. Ispod Beograđanke ima 16 izvora kao i na Bulbuderu, Bulbuderski potok ili Slavujev potok. Čuburski potok se sa pomenutim potocima spajao u baru Venecija kod današnje beogradske železničke stanice. Ta voda je vremenom uspela da bude uklonjena sa površine zemlje, ali ispod i dalje neumitno stoji. Tih reka ima još, a evo i mape, pa ih nađite sami:

Beogradski bunari i rimski vodovod

Na Kalemegdanu je kopan 50m dubok Rimski bunar u koji je kasnije dotekla voda. Za taj se bunar zna, u letnjim periodima moguće je ući u njega, čak i sići kružnim stepenicama do njegovog dna, ali se isti takav bunar nalazi i kod metro stanice tj. kod Vukovog spomenika, istog takvog formata verovatno građen za vreme austrijske vladavine.

Rimski vodovod iz 46. godine nove ere napravljen upravo u Singidunumu tj. Beogradu, a ta činjenica da je Beograd još tada imao vodovod je neverovatno zanimljiva, jer mnogi gradovi Evrope to još uvek nisu imali. Prirodni pad vode u Rimskom vodovodu je bio od sadašnjeg naselja Mali Mokri Lug.

Železnički most

Prvi mostovi koji su pravljeni u Srpskoj prestonici su bili pontonski mostovi koje su pravili Turci i Austrijanci. Oni više ne postoje, a prvi pravi most jeste Železnički most napravljen 1884 godine. On postoji i dan danas i nalazi se paralelno sa mostom Gazela i preko njega i danas prelaze vozovi. Zanimljivo je da je on bio vlasništvo pola Srbije a od pola Austro-ugarske. Rušen je nekoliko puta, a najpoznatija rušenja su na početku I Sv. rata i na početku II Sv. rata pored rušenja i mosta Kralj Petar, preteča Pančevačkog mosta i mosta Kralja Aleksandra, preteča Brankovog mosta.

Zaključak

Ukoliko volite turističe vikend ture ili ture na nekoliko dana ovo će svakako biti zanimljiv obilazak i upoznavanje jednog evoprskog grada koji ima puno toga da ponudi i kaže. Zaljubljenici u istoriju i arheologije će imati puno toga novog da saznaju od vremena Vinčanske kulture do današnjih dana.